Stoppen met doorgaan.
De subtiele signalen vóór een burn-out. Het zal voor iedereen anders zijn, maar ik hoor vaak terug hoe mensen met de wijsheid van achteraf door hebben dat ze allerlei signalen kregen vóór de burn-out. Dat het een soort tegen-beter-weten-in-doorgaan was. Van die kleine signalen die je ergens wel oppikt, maar ook meteen weer overheen ramt. Of weerlegt. Of nuanceert. Weg-rationaliseert. Bijvoorbeeld het signaal dat je teveel ballen in de lucht moet houden op je werk. Je voelt het, je weet het, maar je gaat ook door. Het gevoel dat als je dit-en-dat nou even afmaakt er daarna wel weer rust en ruimte ontstaat. Maar ondertussen heeft de volgende taak of moeilijkheid zich alweer aangediend. Maar ook het gevoel dat als je er nu even extra voor gaat, je grip krijgt op de situatie of de persoon. En als je dat eenmaal hebt ontstaat vast weer die rust er ruimte. Maar ja, wat is “grip hebben op” nou eigenlijk? En was je niet even vergeten dat de rest van het werk ook gewoon doorgaat? Of wat dacht je van het gevoel van verantwoordelijkheid? Een uitermate positieve term, maar ook een eigenschap die je in je nek kan bijten. Het gevoel ergens verantwoordelijk voor te zijn is fijn, maar kan er ook voor zorgen dat je over je eigen grenzen gaat. Het is een ‘fantastische’ reden om van jezelf te verlangen door te gaan. Veel mensen maken in of na het proces van hun burn-out een balans op door zelfreflectie, therapie, coaching of gesprekken met anderen. Het kwartje valt dan vaak. Ineens zie je jezelf terug in de oude situatie waarin je wel degelijk wist dat jijzelf en/of een ander teveel van jou vroeg. Maar ook zie je vaak achteraf hoe lang de opstapeling al bezig was. Levensgebeurtenissen als verhuizen, scheiden, ziekte of overlijden van een naaste of juist kinderen krijgen hebben allemaal een impact op je gehad. Maar kenmerkend aan dat soort levensgebeurtenissen is juist weer dat je ‘maar gewoon door moet gaan’. Tja, je zit er in dus moet je het er maar mee doen. Gewoon doorgaan dus. Maar is ‘gewoon doorgaan’ niet een typisch menselijke manier van overleven en vluchten? Vaak wordt het met alle goede intenties ook gegeven als tip: “je moet er even doorheen”. Maar de crux zit er in dat er dan voorbij gegaan wordt aan het moment: als je er maar doorheen komt is daarna alles weer goed. Maar tijdens de periode dat je ‘gewoon doorgaat’ stapelt het zich in jezelf alweer op. Met als gevolg dat je reserves er aan kunnen gaan, met als gevolg dat je op een gegeven moment op bent. Ik hoor trouwens ook vaak dat veel mensen eindelijk hun welverdiende vakantie hebben en dan de eerste dagen ziek worden. Ze zijn waarschijnlijk ‘gewoon doorgegaan’. Dus soms is het ‘gewoon doorgaan’ een oprechte aanslag op jezelf, waarbij je het idee hebt dat het simpelweg ook niet anders kan. Maar wat gebeurt er eigenlijk als we soms eens stoppen met doorgaan? Gaan we dan dood? Knappen we dan? Stellen we de wereld dan teleur? Als we nou in de momenten van doorgaan eens stoppen en voor onszelf gaan zorgen, zijn we dan zwak? Of zijn we dan juist sterk!? En stellen we in ieder geval onszelf niet teleur? Draagt dat er niet aan bij dat we juist niet knappen? Ik stel in ieder geval voor om eens wat vaker te stoppen met gewoon doorgaan.
0 Comments
Afgelopen week was het item over de wildgroei aan coaches in Nederland, van Arjen Lubach. Erg grappig overigens. Thijs Launspach heeft hier wat mij betreft duidelijk op gereageerd op LinkedIn door aan te geven dat er ‘simpelweg’ vraag naar is doordat mensen het idee hebben dat ze altijd gelukkig horen te zijn. En dat dat anders zou kunnen (moeten?).
Na de documentaire “Breaking Boundaries: The Science of Our Planet” gezien te hebben voelde ik mij, zoals wel vaker, machteloos als het gaat om (het terugdraaien van) klimaatverandering en biodiversiteit. Ook al ben ik meer met dit onderwerp bezig, het kwam wel even binnen. “Hoe zal de wereld eruit zien als mijn zoon en stiefdochters ouder zijn? Zullen zij de keuze moeten maken om maar geen kinderen meer te nemen? Hoeveel van de natuur die wij kennen (/kenden) zal er nog zijn?”. Het kwam even akelig dichtbij...
Ik vind het lastig om met zulke enorm grote onderwerpen te blijven kijken naar wat ik wel kan doen. Het voelt vaak alsof dat geen zoden aan de dijk zet. Maar ik weet ook dat alles telt. En dat als je een zaadje plant je als je geluk hebt later kunt oogsten. En dat je wellicht iemand inspireert of net die drempel over helpt om ook iets bij te dragen. Ik heb na het zien van de documentaire een paar aanpassingen in mijn leven gebracht. Ik speur naar bomen en ander groen wat anders verloren gaat (bijvoorbeeld Marktplaats en de organisaties meerbomennu en iedereeneenboom) en herplant deze in onze tuin, ik koop geen vlees meer en zo nog wat dingen. Als ondernemer wil ik hier ook iets mee. Ik heb besloten om 10% van mijn inkomen uit coaching aan de kant te zetten voor nieuw groen. Met dit geld wil ik dus meer groen realiseren, maar ook specifiek plekken maken met/voor meer biodiversiteit. Denk hierbij aan heesters met bessen voor de vogels, houtwalletjes, egelschuilplekken, water, enzovoorts. In de praktijk vinden veel mensen het lastig om goed om te gaan met psychische problematiek bij collega’s. Vaak is dit geen onwil, maar eerder onmacht.
Een van de redenen dat dit lastig is, is het feit dat er soms maar moeilijk open over gesproken wordt. Degene die zelf psychische problematiek ervaart heeft misschien angst of schaamte. Degenen om hem of haar heen vinden het soms lastig om in te schatten wat je wel of niet kan vragen en verwachten. Ook heb ik in de praktijk gezien dat mensen bij trainingen of coaching vaak een verwachting meenemen: "als ik meer weet over ...(de problematiek; bv autisme of depressie) dan weet ik hoe ik met iemand om moet gaan". De verwachting is dat er een soort toolkit is die je open kan trekken en dan loopt alles goed. Als coach en trainer kijk ik hier anders naar. Laten we als voorbeeld nemen dat je een collega hebt die worstelt met depressie. We zetten nu 10 (werkende) mensen met depressie op een rij, inclusief de collega van het voorbeeld. Je zult zien dat ze: 1) allemaal een verschillende persoonlijkheid hebben 2) allemaal een verschillende levensloop hebben gehad 3) allemaal met verschillende mensen contact hebben en hebben gehad 4) vandaag allemaal anders in hun vel zitten 5) ze morgen allemaal iets anders meemaken dan de ander, gisteren trouwens ook 6) ze allemaal andere interesses hebben 7) ……………………………….. (ga zo maar door...) Maar ook: 1) dat ze allemaal een ander gevoel bij jou hebben 2) dat jij bij hen allemaal een verschillend gevoel hebt 3) dat jij een eigen ‘valkuil’ hebt in de omgang met hen, bijvoorbeeld: de ander willen redden, zelfbescherming, een allergie, enzovoorts. 4) dat ze allemaal ergens werken met verschillende collega’s, functies, werkdruk, salarissen, enzovoorts. 5) dat jij misschien wel het een-en-ander weet over de problematiek, maar misschien ook wel van alles invult voor de ander 6) ……………………………….. (ga zo maar weer door...) En het is precies daar waar het vaak binnen de coaching en trainingen om gaat: hoe ga jij om met de problematiek van een ander. En in dit kader: hoe ga jij professioneel om met de problematiek van je collega. Het kan dan de associatie oproepen alsof jij nou iets moet veranderen of doen, of verkeerd hebt gedaan, terwijl het toch om de ander draait? Om degene die hyperventileerde achter de printer? Om degene die steeds te laat komt vanwege een sociale fobie? Om degene die door ad(h)d zo’n soepzooitje maakt van de administratie? Nee… in de coaching en training gaat het om jou. En… het werkt. Nee, het haalt niet alle problemen in een keer weg. Maar je gaat anders met de problemen om. En daar kan uitkomen dat je invoelender wil zijn, maar ook dat je misschien strenger of consequenter wil zijn. Er kan uitkomen dat er meer verantwoordelijkheid bij jezelf ligt dan je dacht, maar ook dat je teveel verantwoordelijkheid op je bordje hebt genomen en de verantwoordelijkheid van de ander onbewust over hebt genomen. Ik blijf het fantastisch en fascinerend vinden hoeveel er kan veranderen door zelfreflectie en zelfkennis. En hoe mensen na coaching en training soms opgelucht weggaan. Niet alleen dat hoor, soms ook fronsend en nadenkend, soms stil en soms uitgesproken. Soms geïnspireerd en soms met het gevoel dat ze pat staan. Maar altijd komt er van binnen iets in beweging en wordt er een ander licht op de zaak geworpen. Hieronder nog een aantal vragen / moeilijkheden uit de praktijk. Ik ben benieuwd voor wie de vraagstellingen herkenbaar zijn? – “In mijn team van vrijwilligers zitten veel vrijwilligers met een ‘rugzakje’. Ik vind het lastig om hen allemaal goed te begeleiden” – “Ik ben bang als ik X aanspreek hij iets onvoorspelbaars gaat doen, of wegloopt’ – “Ik vind het lastig om goed in te schatten wat ik wel en niet kan vragen aan mijn collega die re-integreert na burn-out / depressie / angstklachten / ….. – “Ik weet dat ik misschien niet zo moet denken, maar ik heb wel eens het gevoel dat X de klachten gebruikt als excuus” – “In het team wordt gemopperd over X, ze vinden de klachten maar onzin, vinden dat hij niet goed presteert en moeilijk in de omgang is. Hoe begeleid ik dit goed in het team?” – “Ik wil het graag goed doen met X, maar ik ben bang dat ik hem onbedoeld anders behandel. Hoe vind ik hier een goede vorm in?” – “Eigenlijk is mijn geduld wel op. Ik blijf met X tegen dezelfde dingen aanlopen en X lijkt maar weinig interesse te hebben om te veranderen.” (het is niet zo dat dit allemaal dezelfde X is hoor, het zijn verschillende X-en) Ik heb eens zitten rekenen....
Ik heb eens zitten rekenen… meer dan 4 op de 10 Nederlanders heeft/had/krijgt last van psychische problematiek. En dat zijn de cijfers van voor Corona, nu ongetwijfeld meer. Nederland heeft iets meer dan 17.500.000 inwoners. Dat betekent dat >7.000.000 Nederlanders hier te maken mee hebben/hadden/krijgen. Dat is best veel. Dat is namelijk 1 op de 2,5 Nederlander. Dat is ongeveer evenveel mensen als er jongeren (0-25 jaar) in Nederland zijn! Hoe komt het dan dat psychische problemen soms nog zo moeilijk bespreekbaar te maken zijn? Hoe komt het dat wij ons als individu daar soms voor schamen? Hoe komt het dan dat het veel moeilijker is om te zeggen dat je soms somber of depressief bent, dan zeggen dat je 23 jaar bent? Of dat je je arm hebt gebroken? Ik sla het waarom voor het gemak even over en doe alleen even de constatering: het is veel moeilijker om te zeggen dat je soms somber of depressief bent, dan zeggen dat je 23 jaar bent of je arm hebt gebroken. Mocht je je nou afvragen waar die gebroken arm ineens vandaan komt? Er zijn 175.000 botbreuken per jaar, en er zijn naar schatting 546.500 mensen per jaar met depressie. Dat betekent dus dat op jaarbasis er ruim 3 x zoveel mensen depressief zijn dan er botbreuken zijn! Oftewel: het is veel gewoner om depressief te zijn dan om je arm te breken. Goed, waar ging ik heen met dit verhaal? Ja, precies… statistisch gezien is het helemaal niet raar als je psychische problemen hebt, maar maatschappelijk gezien is dit veel complexer. Bij deze dan ook mijn pleidooi om hier verandering in te brengen. Thuis, op de werkvloer, op je studie, op je sport, op een dance-party, waar dan ook. Het is niet raar… het is jij en 7.000.000 anderen…. Twee weken geleden berichtte ik hier dat ik op zoek ben naar ‘proefpersonen’ voor het doorontwikkelen van mijn coachingsprogramma’s “omgaan met psychische kwetsbaarheid op het werk”. Het bleek geen probleem te zijn om iemand te vinden in een leidinggevende functie die hier aan mee wilde werken.
Wel blijkt het niet zo makkelijk te zijn om iemand te vinden die zélf hiermee op het werk worstelt. Wat ik terug kreeg, van mensen uit mijn netwerk die mogelijke proefpersonen hadden gevraagd, is dat er dan veel onzekerheid, schaamte en angst speelt. De drempel is wellicht nog te hoog om deze stap te maken. Wat ik ook terug kreeg van datzelfde netwerk, is dat men blij is dat ik deze programma’s ontwikkel, omdat het naar hun inzicht simpelweg heel veel speelt, maar nog erg verborgen is. Toch wil ik nogmaals proberen via deze oproep om in contact te komen met iemand die zelf worstelt met psychische problemen op het werk. Herken je iets in de volgende voorbeelden? – Ik vind het lastig om mijn psychische problemen (goed) op mijn werk bespreekbaar te maken; – Ik wil op mijn werk graag anders omgaan met mijn psychische problemen; – Doordat ik bepaalde psychische problemen heb die ook een rol spelen op mijn werk, zou ik graag wat concrete tools / handvatten hiervoor opdoen; – Ik ervaar schaamte, een geheim of een ander rot gevoel doordat men op mijn werk niet weet wat er persoonlijk bij mij speelt; Als coach kijk en luister in oordeelloos naar het verhaal van de ander. Ik luister naar de rode draden en de zere plekken. Deze probeer ik te vatten en bij/met de ander uit te pluizen. Vervolgens kijken we naar wat er wellicht anders kan, of hoe je überhaupt iets oppakt. Deze coaching is vertrouwelijk. Niemand op je werk weet dat je hier zit en wat je mij vertelt. Voor deze proefsessie(s) hoef je als proefpersoon dus niet te betalen: jij bent (hopelijk) geholpen met de sessie(s) en ik ben geholpen met jouw feedback en input. Als je meer wilt weten of je op wilt geven, kun je een mail sturen aan [email protected]. Fijne feestdagen! GEZOCHT: mensen met ervaring met ‘omgaan met psychische kwetsbaarheid op het werk’
Ik zoek 2 ‘proefpersonen’: – Een persoon die zelf struggelt met (bv het bespreekbaar maken van) psychische kwetsbaarheid op het werk, en – Een persoon die struggelt met het omgaan met iemand met een psychische kwetsbaarheid op het werk. De laatste bij voorbaat iemand met een leidinggevende of coördinerende functie. Als jij dit bent en wilt, of je kent iemand, wil je mij dan een bericht sturen op [email protected]? Wat mij ook helpt is om het bericht te delen. Alvast mijn dank! Hieronder meer informatie over de aanleiding en de inhoud: Op dit moment ben ik meerdere programma’s aan het maken voor individuele coaching op het gebied van psychische kwetsbaarheid op het werk. In mijn vorige werkervaring heb ik gezien en ervaren hoe ingewikkeld het kan zijn om hier een goede, duurzame, vorm in te vinden. Zowel voor degene die zelf de psychische problemen ervaart als voor collega’s en/of leidinggevenden. Ik wil nu, als zelfstandige coach en trainer, hierin investeren door programma’s te ontwikkelen en aan te bieden die echt maatwerk leveren. Eén-op-één jezelf ontwikkelen op dit gebied. Er zijn voor werkgevers en werknemers wel trainingen en tools te vinden die je hierbij kunnen helpen. Maar vaak blijven deze in algemeenheden steken. Je leert in brede zin hoe je dingen bespreekbaar kan maken en waar je wederzijds rekening mee kan houden. Maar mijn coachingsprogramma’s gaan verder dan dat en zijn veel persoonlijker en diepgaander. Je kan het zien als specifieke coaching, gecombineerd met supervisie. Alle programma’s en modules zijn een combinatie van kennis/tools, zelfreflectie, oefening en persoonlijke ontwikkeling. Een belangrijk onderdeel in mijn visie en werkwijze is zelfreflectie: het is niet zo dat je een map met informatie kunt krijgen en doornemen en dat dan alles wel goed komt. Nee, je moet altijd zelf ook aan de bak met vragen als “wat zegt dit over mij?”. Om niet in de valkuil te stappen om te bedenken wat mensen allemaal nodig hebben, heb ik dus iig 2 personen nodig met wie ik kan proefdraaien en sparren. We gaan verschillende elementen uit het programma doornemen die bij je aansluiten en evalueren samen of bepaalde dingen anders en/of beter kunnen. Als ‘proefpersoon’ haal je er zelf dus ook van alles uit! En je helpt mij (en daarmee straks anderen) om iets goeds te ontwikkelen. Bij voorkeur vinden de gesprekken plaats in mijn coachingspraktijk (tussen Zwolle en Nieuwleusen). Wie wil?? (koffie staat klaar :)) |
AuteurErik Brassien, zelfstandig coach en trainer Archieven
April 2022
Categorieën |